گزارش, مقاله, توصیف

قبل از هر شرحی به این دوست عزیز پیشنهاد می‌کنم وزن را از هر سه اثر بگیرد تا موزون بودن خودشان و ما را فریب ندهد می‌دانیم که موزون بودن کلام قالب ایجاد می‌کند و ظاهراً هر سه اثر در قالب نیمایی است اما وزن چیزی سوای شعر است البته موزون بودن کلام لذت‌بخش است اما این لذت حاصل هنری است به نام موسیقی که با هنر شعر متفاوت است و نباید این دو را اختلاط کرد پس برای قضاوت بهتر در ماهیت این سه اثر لازم می‌بینم وزن ر ا آن‌ها بگیریم تا نثری حاصل شود و بتوانیم دور از فریب موزون بودن قضاوت کنیم حال این سه متن را بدون وزن بخوانید ببینید چیست؟
اولی گزارش چند چت شبانه است که نویسنده با دوستی داشته است البته گزارش گاهی ادیبانه می‌شود و آرایه‌ای گهگاه در آن به چشم می‌خورد که باید تأکید کنم که متن شاعرانه و ادیبانه هم شعر نیست. آرایه‌های ادبی لوازم روایت شعرند. حضورشان شعر تولید نمی‌کند. آرایه‌ها بیشتر برای ملموس شدن و عینی شدن روایت شعر به کار می‌آیند و ما چه بسیار اشعار نغزی داریم که فاقد آرایه‌های ادبی هم هستند ولی ماهیت هنریشان در اوج است. آثار نیما از این دست شاهکارند. پس متن اول گزارش چت‌های شبانه نویسنده است که این گزارش حتی ارزش یک گزارش خبری را هم ندارد.شاید برای نویسنده یا طرف چت او خوشایند باشد اما برای هیچ خواننده‌ای جاذبه ندارد تا چه رسد که چنین متنی شعر باشد.
و اما متن دوم که اگر وزن را از آن بگیرید ظاهراً مقاله‌ای از آب درمی‌آید در مورد کودکی که از ابتدای زندگیش تا دوران پیری همیشه ترسیده است و همواره هم ار عکس‌العمل منع شده است بیشتر شبیه طرح یک مقاله‌ی روانکاوانه است تا شعر!
و متن سوم که پس از حذف وزن توصیف پیرمردی است که شعر می‌خواند و حال و هوایی شاعرانه دارد و غمگین است و می‌خندد و احتمالاً این توصیف مصداقی هم دارد که نویسنده او را دیده است و باید بدانیم توصیف یک یا چند پدیده هم شعر نیست.
و اما شعر چیست؟ اگر شاهکارهای ادبیات شعری را چه نو و چه کلاسیک بنگریم خواهیم دید که در همه‌ی آن‌ها شاعر فضایی خیالی و استعاری خلق کرده است که تنها مشابه فضای احساس او بوده است و روایتش به گونه‌ایست که خواننده آن فضای خیال را بازسرایی کرده به تأویل و تفسیر می‌نشیند و به احساس و اندیشه‌ای که دوست دارد می‌رسد نه اندیشه‌ی خاصی و نه احساس خاصی در این اشعار به خواننده منتقل می‌شود بلکه خواننده خود با تأویل متن به اندیشه و احساس خاص خود می‌رسد و چنین اشعاری به تعداد خوانندگان و گاه بیشتر از تعداد خوانندگان معنا و مفهوم و احساس به همراه دارند گفتم گاه بیشتر از تعداد خوانندگان چون ممکن است یک شعر را خواننده‌ای در دو بار خوانش در دو حال متفاوت به دو تأویل متفاوت ببرد و معانی و احساس متفاوتی از آن کسب کند پس متون شعری روایت فضایی خیالی و استعاری هستند که با قرینه‌ی صارفه‌ی دیدگاه خواننده معنادار می‌شوند و گستره‌ی معنای آن‌ها نامحدود است نه مثل این سه متن که اگر پیامی هم داشته باشند یک پیام خاص و آشکار است و چنین متون تک‌پیامی شعارند نه شعر!
دوست عزیز شما در قالب نیمایی توانایی دارید البته گاهی تقطیع‌هایتان درست نیست و بعضی از مصراع‌ها باید دو مصراع شود ولی باید ماهیت هنری متون شعری را بشناسیدتا بتوانید در آینده نیمایی‌های خوبی داشته باشید!