ترکیب نو.ضعف یا قدرت

با نگاهی به غزلی از سلیمان حیدری درمی‌یابیم که با وجود اینکه تازه به سرایش مشغول شده‌اند اما وزن و قالب را به خوبی می‌شناسند و این موضوع نکته مثبتی و اجازه می‌دهد که به نکات مهمتری از قالب بپردازیم.
در این نوع اشعار که تلمیح های بسیاری به روایات و آیات در آن دیده می‌شود یکی شروط تلمیح آشنایی و دهنیت مخاطب با ان تلمیحات است.چون هرچه تلمیح دور از ذهن باشد شعر را دچار گره میکند و صمیمیت و تاثیر ان می‌کاهد.
به نظر من چیزی که می‌تواند جایگزین این گره‌ها و تلمیح‌ها بشود کشف و شهودهای ذهنی شاعر است که با فکر کردن به ابعاد شخصیتی ممدوح خویش نکات جدیدی را ببان کرده و تازگی‌ی ویژه‌ای به شعر خود بدهد.با ذکر یک نمونه از شعر ژولیده نیشابوری به ادامه نقد میپردازم:

در حق علی ، حق، دُر ناسفته ندارد
قرآن به جز از مدح علی گفته ندارد
می خواست قلم نقطه ی ضعفش بنماید،
بیچاره ندانست "علی" نقطه ندارد

در این دوبیت شاعر با تلمیحات ساده و نکات آشنایی که مخاطب میتواند در ذهن خود آنها را کنار هم بچیند و به تصویر واحدی برسد توانسته ارتباط خود را با مخاطب حفظ کند و شعر را از پیچیدگی و گنگی رهایی بخشد.و در آخر با بازی زیبای بدون نقطه بودن نام "علی" و در مقابل "نقطه ضعف" قرار دادن آن ، تضاد زیبایی را با کشف و شهود خویش ایجاد کند.

در استفاده و ایجاد ترکیبات جدید هم بایست دقت فراوانی به خرج داد. به عنوان نمونه:

نانت ازجو،بسترت خاک ولحافت آسمان
شاه پوش کشور صبر و قناعت یاعلی

ترکیب "شاه پوش" ترکیب غلطی ست.کسی شاه را نمی پوشد.در واقع لباس شاهنشاهی می پوشد.
حذف های بی قرینه نیز زیاد در این شعر به چشم میخورد.مثلا در بیت:

گرچه کفش پینه دارم از خودت دورم مکن
جفت ساز عالم جرم و شفاعت یاعلی

کفش پینه خورده دارم.یا کفش پینه دار دارم.
" کفش پینه "ترکیب ابتری ست که خود دچار مشکل است.که در ادامه میخواهد جور پیوند با مصرع بعد را هم به دوش بکشد.آیا کفش پینه دار داشتن جرمی ست که نیاز به شفاعت داشته باشد؟
یا همین تر کیب "جفت ساز" که منظور شاعر را از این ترکیب درنمی یابم.

پای کفش پینه دارت دستگیرعالم است
معنی ((الفقرفخری)) در مناعت یاعلی

پای کفش پینه دار هم نمونه دیگری از این نوع ترکیبات اضافی ست که گره کوری در خود دارد.برای ایجاد صنعت تشخیص باید مشترکاتی با شخصیت منتسب به شی مورد نظر را در نظر گرفت که با ان تناسب داشته باشد.حال یا در کلیت تصویری بیت،یا در هیبت شی مورد تشخیص.
به عنوان نمونه:
برگ درخت را نبود قدر و قیمتی
لیکن در آب کشتی زنبور می شود

در این بیت از صائب میبینیم که شناوری برگ نکته‌ای ست که سبب تغییر شخصیت آن می‌شود و با قایق پیوند داده می‌شود.
نکات بسیاری در مورد این شعر وجود دارد که سخن را به درازا می‌کشاند و در این مقال نمی‌گنجد.
منتظر آثار بعدی شما در پایگاه نقد هستیم.
با آرزوی موفقیت برای شما